Afyonkarahisar'ın yerlileri arasında hala ilgi uyandıran bir efsane olan "Şahitler Kayası", şehir merkezinin kuzey batısında, Gazlıgöl-Seyitgazi-Eskişehir yolu çıkışındaki küçük bir tepede yer alıyor. Hikaye, sevdiği hayvanları güden bir çobana dayanıyor. Çobanın hayvanlarıyla kurduğu derin bağ, onların çoğunun çobanın komutlarına yanıt vermesiyle güçlenir. Ancak, bir dana, çobanın bir kadına öpücük verdiğini gördükten sonra, ona itaat etmeyi reddeder. Sonrasında, bir inek diğer ineği boynuzlar ve sonrasında kaçarken bacağını kırar. İneğin sahibi, çobanı suçlar ve diyetini talep eder. Olayı gören başka biri olup olmadığını soran hakim, çobanın yanıtı sadece Allah'ın kırlarındaki taşlar ve otlardır. Hakim, "O zaman Allah'ın taşlarına şahitlik etsinler" der ve çoban büyük bir inançla kabul eder. Ardından, hakim ve dinleyicilerin alayına rağmen, çoban taşlardan yardım ister ve yukarıdaki tepecikten birkaç kaya aşağıya yuvarlanır. Bu olayın ardından, kayalar "Şahitler Kayası" olarak anılmaya başlanır. Afyonkarahisar halkı arasında önemli bir yere sahip olan bu efsane, hala Şahitler Kayası adıyla anılır ve etrafındaki kaya parçaları, olağanüstü hikayeyi hatırlatan bir simge olarak durur.
Anadolu, zengin efsaneleriyle dolu bir toprak ve hatta sular bile hikayelerini içerir. Sincanlı ilçesi Düzağaç köyünde yer alan Erenler Pınarı ile Çobanlar ilçesine bağlı Göynük köyündeki Kara Kuyu, hem tarihlerine hem de efsanelerine özgü renkli geçmişleriyle meşhurdur.
Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinde önemli bir konaklama noktası olduğu rivayet edilen Erenler Pınarı, bugün hala çevresine hayat vermektedir. Pınarın debisi yüksek, suyu temiz ve şifalıdır. İçerisinde çayırlar, çimenler ve ağaçlar yeşerir. Ancak, I. Dünya Savaşı'nın ardından Yunan işgali altına giren köyde, pınarın suyu işgalcilerden alıkonulmuştur. Pınar, suyunu Yunanlılara vermek yerine kendini sazlarla ve otlarla örtüp gizlemiştir. Büyük Taarruz sırasında ise, Türk askerlerini temiz, parlak suyuyla karşılamış ve onları coşturmuştur. Askerlerin suyundan içmesiyle, pınarın suyu artmış ve çevrede değirmenler kurulmuştur.
Öte yandan, Çobanlar ilçesine bağlı Göynük köyü, Kara Kuyu efsanesiyle anılır. Efsaneye göre, Fatih Sultan Mehmet'in hocalarından biri olan Akşemsettin, 1458 yılında Hicaz'a gitmek üzere yola çıktığında bu bölgeye gelmiştir. Yanındakilerin susadığını belirtmesi üzerine, Akşemsettin elindeki asayı üç kez yere vurmuş ve buradan bir su fışkırmış. Susayanlar kana kana içmişler ve bir süre bu suyun başında konaklamışlar. Akşemsettin'in bu bölgede hastalanarak ölmesinin ardından, vasiyeti üzerine buraya gömülmüştür. Hala köylülerin susuzluğunu gideren Kara Kuyu'nun suyu, özellikle Ramazan ayında her aile tarafından oruç açmak için tercih edilir.
Erenler Pınarı ve Kara Kuyu efsaneleri, Anadolu'nun zengin folklorik geçmişinin güzel örneklerini sunar.
