Tokat’lı olduğumdan Sivas’ı çok defa görmüş ama biraz uzak ve sapa düştüğü için Divriği’ye gidememiştim.
Tyb Konya Şubesi’nin düzenlediği “Yazılacak Çok Şey Var” gezilerinin 24. sü “Divriği-Sivas”a düzenlendi.
Aramızda eski çağ ve sanat tarihçisi hocalarında olduğu kıymetli bir heyetle Divriği ve Sivas’ı 4-6 Temmuz tarihlerinde gezme imkânımız oldu.
“Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası” Mengücek oğullarının yönetimi altında olduğu dönemde Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından camii ile birlikte 1228-1229 yıllarında mimar Ahlat’lı Hürremşah’a yaptırılmıştır.
İslam mimarisinin bu başyapıtı iki kubbeli türbeye sahip bir cami ve ona bitişik bir hastaneden oluşmaktadır. Yapılar, mimari özelliklerinin yanı sıra, sergilediği zengin Anadolu geleneksel ve mükemmel taş işçiliği örnekleriyle UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır.
7. Yüzyılda Medine’de başlayan İslam Medeniyeti 13. Yüzyılda zirveye çıktığında üç ana merkez tarafından temsil ediliyordu:
1.Doğu’da Semerkant merkezli ata yurdumuz Mâverâünnehir bölgesi,
2.Batı’da Kurtuba merkezli Endülüs’ün hâkimiyetindeki İber yarımadası,
3.Merkez’de Konya merkezli Anadolu coğrafyası.
Oğuz Türkleri ata yurtları Orta Asya’da ehl-i beytten aldıkları önceki “Tek Tengri” merkezleri inançlarına çok uygun buldukları İslam’ı “gönül”den benimsediler ve Hanefi-Maturidi-Yesevi çizgide mükemmel yorumladılar.
Bu harika yorumu bir maya “gönüllü teşekküller” ile Anadolu’yu mayaladılar ve sütü yoğurda döndürdüler.
Gaziyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum, Dervişan-ı Rum ve Abdalan-ı Rum gibi “gönül erleri” kısa sürede ve askerlerden önce Anadolu ve Balkanlar’ın en dip köşesine işin merkezinde gönlün olduğu İslam’ın “dönüştürücü mayası”nı taşıdılar.
Oğuz Türkü Allah’a imanı Resulüne saygıyı önce kendi nefsinde yaşadı ve sonrasında çevresindeki her şeye gergef gergef işledi.
“Anladım ki sanat Allah’ı aramaktır
Sanat bu, gerisi çelik çomaktır” (N.F.Kısakürek)
Üstadın sözündeki Allah’a imanı ve Elçisine saygıyı en mükemmel şekliyle de taşa işledi ecdadımız.
Divriği bu taş işlemeciliğinin tartışmasız zirvesinde.
Mengücekoğulları Anadolu Selçuklu Devleti’ni çift başlı kartal, kendilerini de Atmaca olarak taşa işlerken; Atmaca bir taraftan kartalların yanında başını eğerken diğer taraftan pençesini hazır tuttuğunu yaptırdıkları eserle ortaya koymuşlar.
Kur’an-ı Kerim ve Sahih sünnette anlatılan İslam bir taç kapı da bütün yönleriyle nasıl anlatılır bunun en güzel örneğini görmek istiyorsanız mutlaka Divriği’ye gidin
“Ne var ki bundan sonra (ibret almanız gerekirken) kalpleriniz yine katılaştı; taş gibi, hatta daha da katı (oldu). Çünkü taşlardan öyleleri vardır ki içlerinden ırmaklar akar; öyleleri vardır ki çatlar da bağırlarından sular fışkırır, öyleleri de vardır ki Allah'a karşı duyduğu saygıdan yuvarlanıp aşağı düşer. Allah yaptıklarınızdan asla habersiz değildir.” Bakara, 2/74.
“Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası”ndaAhlat’lı Hürrem usta, Bakara suresinde bu ayete şu ilaveyi yapmış diyebiliriz:
“Bazı taşlarda vardır ki; salih kulların elinde Allah’ı en güzel anlatan tablolara dönüşür ve sen onları kıyamete kadar okur, ibret alırsın.”
“Yazılacak Çok Şeyimiz Var” gezilerinin 24.'sünde bu güzelliği görmemize vesile olan Tyb Konya Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Köseoğlu ve emeği geçenlere teşekkür ediyoruz.
“Anadolu’nun el-Hamra’sı” “Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası” kesin bir dille ifade edebilirim ki; kalemle anlatılacak, görüntü ile aktarılacak bir eser değil dostlar.
En kısa sürede oraya gidin, görün ve sakın ha sakın!!!
“Divriği’yi Görmeden Ölmeyin!”
Don'tDieWithoutSeeing Divriği!
Beingfrom Tokat, I'veseen Sivas manytimes, but I hadn'tbeenabletovisit Divriği because it was a bit far andout of theway.
The 24th "There'sMuchto Write About" triporganizedbythe Konya Branch of the TYB wasto "Divriği-Sivas."
We had theopportunitytovisit Divriği and Sivas with a distinguisheddelegationthatincludedancientand art historiansfromJuly 4th to 6th.
The "Divriği Great MosqueandHospital" wasbuiltbythearchitectHürremşah of Ahlat in 1228-1229, alongwiththemosque, by Ahmet Shahand his wife Turan Melek duringtheMengücekoğullarırule.
Thismasterpiece of Islamicarchitectureconsists of a mosquewith a two-domedmausoleumand an adjacenthospital. Inadditiontoitsarchitecturalfeatures, thestructuresareinscribed on the UNESCO World HeritageListfortheirrichexamples of traditionalAnatolianstonemasonry.
TheIslamicCivilization, whichbegan in Medina in the 7th century, wasrepresentedbythree main centerswhen it reacheditspeak in the 13th century:
1. Intheeast, ourancestralhomeland, Transoxiana, centered in Samarkand;
2. Inthewest, theIberianPeninsula, centered in CordobaanddominatedbyAndalusia;
3. Inthecenter, theAnatolianregion, centered in Konya.
TheOghuzTurks, findingtheprevious "OneTengri" centerstheyinheritedfromtheAhl al-Bayt in theirancestralhomeland in Central Asiato be verycompatiblewiththeirbeliefs, embracedIslamwholeheartedlyandinterpreted it perfectlyalongtheHanafi-Maturidi-Yesevilines.
Theyfermentedthiswonderfulinterpretation in Anatolia with a "voluntaryorganization" andturnedmilkintoyogurt.
"Men of theheart" likeGaziyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum, Dervişan-ı Rum, andAbdalan-ı Rum quicklycarriedthe "transformativeessence" of Islam, centered on theheart, tothedeepestcorners of Anatolia andtheBalkansbeforethesoldiers.
TheOghuzTurksfirstexperiencedfaith in Godandrespectfor His Messenger withinthemselves, andthenembroidered it on everythingaroundthem.
"I realizedthat art is thesearchforGod. This is art; the rest is steel." (N. F. Kısakürek)
OurancestorsperfectlyengravedtheMaster'swords of faith in Godandrespectfor His Messenger in stone.
Divriği is at theundisputedpinnacle of thisstonecarving.
TheMengüjekscarvedtheAnatolianSeljukStateintostone as a double-headedeagleandthemselves as hawks. Through theircommissionedwork, thehawkdisplayed his headbowed beside theeagleswhilekeeping his talonspoised.
Ifyouwanttoseethefinestexample of how Islam, as described in theHolyQuranandthe Sahih Sunnah, is fullypresentedwithin a singledoorway, be sure tovisit Divriği.
"But afterthis, yourheartshardenedagain, likestones, orevenharder. Foramongthestonesaresomefromwhichriversflow, andsomefromwhichwatergushes, andsomefromwhichtheytumbledown in reverenceforGod. AndGod is neverunaware of whatyou do." Al-Baqara, 2/74.
In "The Great MosqueandHospital of Divriği," we can say thatAhlat's Hürrem Usta addedthefollowingadditiontothis verse fromthe Al-BaqarahSurah:
"Therearesomestonesthat, in thehands of righteousservants, transformintopaintingsthatdepictGodmostbeautifully, andyouwillreadthemuntiltheDay of Judgmentandtakeheed."
Wethank Ahmet Köseoğlu, Chairman of the Board of Directors of TYB Konya, andallthosewhocontributedtothisbeauty on the 24th "WeHaveMuchto Write" trip.
"TheAlhambra of Anatolia," "The Great MosqueandHospital of Divriği," I can stateunequivocally, myfriends, that it is not a workto be describedwithpenorvisuallyconveyed.
Gothere as soon as possible, see it, andnever, ever!!!
"Don'tDieWithoutSeeing Divriği!"
