(Hz. Aişe Örneği Üzerinden)
İslam, ilk insan ve Peygamber Hz. Âdem (a.s.) ile başlamış, son resul Hz. Muhammed (s.a.v.) ile tamamlanmış bir saadet sistemidir.
İslam’ın makasıd diye ifade ettiğimiz akaide dair esasları bütün dönemlerde asla değişmemiş, hep sabit kalmıştır.
Makasıda bağlı gelişen onların uygulama biçimi olan vesail ise zamanın şeraitine bağlı bir biçimde değişimler gösterebilmiştir.
Akaidin, makasıdın insan ve toplumlara uygulama esaslarına “şeriat” ismi uygun görülmüştür.
Akaid anayasa maddeleri, şeriat esasları ise anayasa hükümleri çerçevesinde onlara uygun ve aykırı olmayan kanunlar gibidir.
Allah tevhid/ahret/nübüvvet gibi makasıdı muhafaza etmekler birlikte şeraiti teşkil eden kanunlarında değişiklikler yaptığını şöyle ifade eder:
“Biz yürürlükten kaldırdığımız veya unutturduğumuz herhangi bir mesajı mutlaka daha iyisi veya benzeri ile değiştiririz. Allah'ın her şeye kadir olduğunu bilmez misin?”
Doktora tezim olan kelamda yenilenme çalışmalarında sabit makasıda bağlı vesailin güncellenmesinin zaruretini M. Şerefeddin Yaltkaya’nın “İctimai Kelam Projesi” üzerinden dile getirmeye çalıştım.
Makasıdın sabit vesailin değişimi zarureti kıymetli hukuk metinlerinden olan Meselle’de şöyle dile getirilmiştir:
“Ezmânın tagayyürü ile ahkâmın tagayyürü inkâr olunamaz” yani “Zamanın değişmesiyle hükümlerin değişmesi inkâr olunamaz.”
Ebu Hanife “istihsan” ismini verdiği usulle ayet ve sahih hadislerdeki manayı kumaş gibi değerlendirmiş o mananın farklı coğrafya, kültür, iklim ve zamanlarda kişiye ve topluma özel yorumlanabileceğini ifade etmiştir.
Hac her daim farzdır, dün deve ile gidilirken bugün uçakla gidiliyor.
Erkek ve kadının birbirinde sekinet bulması için nikâhla bir araya gelerek kurdukları aile neslin devamı için tavsiye edilmiştir.
Aile kurumunun tesisi zaman ve kültürlere göre değişiklik göstermiştir.
Evlilik yaşı ve aile kurumuna yönelik değerlendirmelerde gazeteciliğin meşhur kuralı devreye sokulmalıdır.
Evlilik yaşı için 5N 1 K olarak ele aldığınızda olaya bakış ufkunuz açılır.
Allah’ın bütün Peygamberleri üzerinden bize verdiği makasıda dair olan kesin mesaj: Neslin devamı ve erkek kadının birbirinde sekinet bulmasının yaratılışa uygun yolu nikâhla bir araya gelip aile kurmalarıdır.
Bu ailenin kurulması ve olamaması durumunda bozulmasının yol ve yöntemleri yüzlerce ayetle izah edilmiştir.
Allah birden fazla evliliğe ruhsat olarak kapıyı açmış ancak adalet ilkesi üzerinden çok özel şartları işaret ederek, kişinin eşler arasında adalete güç yetiremeyeceğini zikrederek tek evliliği önermiştir.
Dolayısıyla İslam’ın aile ve evliliğe dair hükümleri -tek evliliğin tavsiyesi gibi-tedricilikle ileri hedefleri koyan ilkeler içermektedir.
Sosyal olaylarla ilgili hükümlerde o ana ve güne değil hedeflenen ve ideal gösterilen nihai noktaya odaklanmak işimizi kolaylaştıracaktır.
Hz. Aişe (r.anha) ile Hz. Peygamber (s.a.v.)’in evliliğini o günün dünya ve arap toplumunun genel şartları çerçevesinden koparıp olduğu gibi olayı bugünün şartlarında değerlendirmek bizi hakikate ulaştırmaz.
Hz. Peygamber (s.a.v)’in Hz. Zeynep (r.anha) ile evliliği de aynı kapsamda değerlendirilmelidir.
Kıyamete kadar sürecek, bütün zaman ve mekânları kucaklayan evrensel bir din olan İslam’ın sabit makasıdını “bilgisayar kodu” veya “kök hücre” olarak görüp değişen/dönüşen vesaile uyarlamak konusunda âlimlere büyük görevler düşmektedir.
5 N 1 F FOR MARRİAGE AGE
(Based on the Example of Hazrat Aisha)
Islam, the first man and the Prophet Muhammad. It started with Adam (a.s.), the last messenger Hz. It is a system of happiness completed by Muhammad (pbuh).
The principles of Islam, which we call its purpose, have never changed in all periods and have always remained constant.
Vesail, which is their form of practice that developed depending on the makas, was able to change depending on the conditions of the time.
The name "Sharia" has been deemed appropriate for the principles of application of belief and purpose to people and societies.
Akaid constitutional articles and sharia principles are like laws that are in accordance with and not contrary to the provisions of the constitution.
Allah states that He has made changes in the laws that constitute the conditions while preserving the purpose such as tawhid/afterlife/nubuwwa as follows:
“Any message that we abolish or cause to be forgotten, we will always replace it with a better or similar one. Don't you know that Allah has power over everything?
In my doctoral thesis, the renewal studies in theology, I tried to express the necessity of updating the means connected to the fixed scissors through M. Şerefeddin Yaltkaya's "Social Theology Project".
The necessity of changing the fixed means of the purpose is expressed in Meselle, one of the valuable legal texts:
“It cannot be denied that the prayers are tagayyüz and the rules are changing”, that is, “It is undeniable that the provisions change with the change of time.”
Abu Hanife evaluated the meaning in the verses and authentic hadiths like a fabric with the method he called "istihsan" and stated that that meaning could be interpreted specifically for the person and society in different geographies, cultures, climates and times.
Hajj is always obligatory; yesterday it was done by camel, today it is done by plane.
In order for men and women to find peace in each other, it is recommended that they come together in marriage and establish a family for the continuation of the generation.
The establishment of the family institution has varied over time and cultures.
The famous rule of journalism should be put into effect when evaluating the age of marriage and the family institution.
When you consider the age of marriage as 5N 1K, your horizons of perspective expand.
The definitive message about the purpose that Allah gave us through all His prophets: The continuation of the generation and the creationally appropriate way for men and women to find peace in each other is for them to come together through marriage and establish a family.
The ways and methods of establishing this family and, if not, destroying it are explained in hundreds of verses.
Allah opened the door to multiple marriages as a license, but pointed out very special conditions based on the principle of justice and recommended single marriage, stating that a person cannot afford justice between spouses.
Therefore, Islam's provisions regarding family and marriage contain principles that gradually set forward goals, such as the recommendation of monogamy.
It will make our job easier to focus on the targeted and ideal final point in judgments about social events, rather than on the moment and day.
Hz. Aisha (r.anha) and Hz. Separating the marriage of the Prophet (pbuh) from the general conditions of the world and Arab society of that day and evaluating the event in today's conditions does not lead us to the truth.
Hz. The Prophet (pbuh)'s Hz. His marriage with Zeynep (r.anha) should also be evaluated in the same context.
Scholars have a great responsibility in adapting the fixed purpose of Islam, which is a universal religion that will last until the Doomsday and embrace all times and places, as a "computer code" or "stem cell" and adapt it to changing/transforming occasions.