İnsanların yaşamlarında sebzeler her zaman önemli bir rol oynamıştır. Sebzeler adeta medeniyeti tanımlayan öğelerdendir. İnsanlar avcı oldukları dönemden, göçebelikten, yerleşik düzene geçip tarımla uğraşmaya ve toprağı işlemeye başladıklarında; bitkiler, beslenmemizde daha fazla yer almaya başladı ve mutfağımızın temel parçası oldu.
Günde bir öğün, tabağınızı sebzelerden oluşturun: Farklı renkte sebzeler seçin, tabağınızın dörtte birinde enerji için nişastalı sebzeler olsun. Günde en az 3 porsiyon sebzeye ihtiyacımız var. Bu, sağlıklı olmamız için gereken minimum değerdir.
Bitki tabanlı beslenmek sağlığımıza ne katar?
DAHA DÜŞÜK KAN BASINCI
Sebzeler yüksek miktarda potasyum ve B6 vitamini içerir, bu da kan basıncını düşürmeye yardımcı olur. Bitki bazlı bir beslenme ile yaşayan çoğu insan, potasyum açısından zengin yiyeceklerin alımı nedeniyle otomatik olarak daha düşük kan basıncına sahiptir. Bu, kolesterol ve kalp hastalığı oranlarını düşürebilir.
DAHA İYİ KAN ŞEKERİ
Yüksek kan şekeri ile savaşmanın bir numaralı yolu daha fazla lif yemektir. Lif; kan dolaşımındaki şeker emilimini yavaşlatır, tok tutar, strese neden olan kortizol seviyelerinizi dengeler. İçeriğindeki fitobesinlerle kanser risklerinden kaçınma şansınızı artırabilir.
KİLO YÖNETİMİ
Sebzeler, kalori oranlarının çok düşük olmasından dolayı kilo yönetimine yardımcı olur.
SEBZELERİN İÇİNDE NELER VAR?
Karbonhidratlar
Bitkiler tarafından yapılan “şekerler, nişasta ve selüloz”u içeren büyük bir organik bileşikler grubudur; vücudumuza enerji sağlar.
VİTAMİNLER
Vitaminler ve mineraller, çok çeşitli gıdalarda bulunan doğal maddelerdir ve sağlıklı bir vücudu korumak için gereklidir.
A vitamini: Yeni hücre büyümesini uyarır, hücreleri sağlıklı tutar ve loş ışıkta görmeye yardımcı olabilir. A vitamini; kabak, havuç, ıspanak ve brokoli gibi sebzelerde bulunur.
B vitamini: Yiyeceklerden enerji sağlar ve sinir sistemine iyi gelir. Yeşil sebzeler B vitamini içerir.
C vitamini: Doku onarımında kullanılır, enfeksiyona karşı savaşarak bağışıklık sistemine yardımcı olur ve genel sağlık için önemlidir. C vitamini ayrıca gıdalardaki demirin emilmesine yardımcı olur. Maydanoz, brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, ıspanak, turp, bezelye, fasulye ve kuşkonmaz, mükemmel C vitamini kaynaklarıdır. Patates, kumara (tatlı patates), şalgam, domates, taze soğan, marul ve pırasa da C vitamini içerir.
K vitamini: Kan pıhtılaşmasına yardımcı olur. Şalgam, brokoli, marul, lahana, kuşkonmaz, su teresi, bezelye ve yeşil fasulye K vitamini içerir.
MİNERALLER
Kalsiyum: Sağlıklı dişler, kemikler, saçlar ve tırnaklar için kalsiyum gereklidir. Ispanak, maydanoz, brokoli, kereviz, pırasa, taze soğan, lahana ve havuç kalsiyum içerir.
Potasyum: Kasları ve sinirleri kontrol eder; yüksek tansiyonu önlemede yardımcı olabilir. Tüm sebzeler potasyum içerir.
Demir: Kırmızı kan hücreleri için gereklidir; böylece oksijen vücutta taşınabilir. Demirin vücutta emilimi için demir içeren sebzeler ve C vitamini içeren sebzeleri birlikte yemelisiniz. Ispanak, maydanoz, pırasa, brokoli ve mantar iyi demir kaynaklarıdır.
FİTOBESİNLER
Fitobesinler doğal olarak oluşan bitki bileşikleridir. Sebzelerde, genellikle küçük miktarlarda, binlerce farklı bitkisel besin maddesi vardır. Genellikle meyve ve sebzelerin parlak renklerinden sorumludur ve araştırmalar, bu bileşiklerin hastalık riskini azaltmaya ve sağlığı teşvik etmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Domateste bulunan likopen, havuçtaki beta-karoten ve brokoli içindeki glukosinolat; çeşitli fitobesinlerden bazılarıdır. Her renk grubu, farklı fitobesinler ve bileşikler içerir; bu nedenle tüm renk gruplarından seçim yapın.
LİFLER
Sindirim sistemini sağlıklı tutar, sağlıklı bir vücut ağırlığının korunmasına yardımcı olur, kalp hastalığı ve kanser riskini azaltır. Lif ayrıca, kolesterol seviyelerini düşürebilir. Lif oranı yüksek bazı sebzeler; bakla, bezelye, ıspanak, yeşil fasulye, tatlı mısır, lahana, brokoli ve Brüksel lahanasıdır.
HANGİ ORGAN İÇİN HANGİ SEBZEYİ YEMELİYİZ?
Beyin: Sebzelerdeki birçok besin maddesi beyin fonksiyonları için önemlidir. Nörolojik fonksiyon için gereklidir, psikolojik ve bilişsel işleve katkıda bulunur. Folat, niasin, tiamin, B6 vitamini, C vitamini ve demir; beyin için önemli besin maddeleridir.
Hangi sebzeleri seçmelisiniz? Brüksel lahanası, bezelye, kırmızı biber, mısır, brokoli, turp, pancar, ıspanak, bezelye…
Sağlıklı görme: Normal görme için önemli olan vitaminlerden biri A vitaminidir. Sebzelerde, önceden oluşturulmuş A vitamini (retinol) bulunmamasına rağmen, vücudumuz tarafından A vitaminine dönüştürülebilen, beta-karoten gibi seçilmiş karotenoidler bulunur. A vitamini, normal görme için gereklidir; riboflavin ve çinko, normal görüşün korunmasına katkıda bulunur.
A vitamini açısından zengin sebzeler: havuç, bal kabağı, su teresi, ıspanak, Çin lahanası, pancar…
Enerji: Sebzeler büyük oranda sudan oluşur ve günlük enerji ihtiyacımızın küçük bir kısmını karşılar. Bu noktada devreye karbonhidrat, lif ve mikrobesinler olarak adlandırdığımız vitamin ve mineraller girer. Vücudun enerji üretimi için birçok vitamin ve mineral gereklidir. Pantotenik asit, tiamin, riboflavin, niasin, B6 vitamini ve C vitamini, enerji salınımına ve karbonhidrat mekanizmasına katkıda bulunur.
Destekleyen sebzeler: havuç, bezelye, enginar, mısır, patlıcan…
