Ontoloji (varlık) epistemoloji (bilgi) üzerine oturur.
Allah, insanlığın babası Hz. Âdem (a.s.)’e “öğrenmeyi öğreterek” insana kıyamete kadar bütün varlıkların üzerinde kalabilme kabiliyet ve imkânını lütfetti.
Yapay zekânın sıklıkla tartışıldığı günümüzde “öğrenmeyi öğrenmek” ve öğrendiklerinden yeni bilgiler üretmek çok daha kıymetli bir hale geldi.
Zira yapa zekâ mevcut bilgileri derleyerek reçel yaparken insan –bal arısı gibi- derlediği bilgileri akıl ve kalbinde işleyerek bal yapıyor.
İnsanın edindiği birikimle ifrat ve tefritten uzak vasatta ürettiği bilgiye hikmet diyoruz.
Hikmet; hakkı hak bilip ona uymak, batılı batıl bilip ondan uzak durmaktır.
Pratiğe yansımayan teorik bilgi insanı hikmete götürmez.
Hikmette teori ve pratik birlikte hareket etmelidir.
İnsan akıl ve kalbiyle ürettiği bilgiyi hayatına yansıttığında Allah Teâla o gayretin üzerine mutlaka ikramlarda bulunacaktır ki; buna ilham diyoruz.
İnsanoğlu belki de bütün icatlarında azmi ve çabasının üzerine ilhamların katkısını görmüştür.
Hepsinden önemlisi; insan hayatının son nefesine kadar hayır ve güzellik namına ne biriktirdi ise Allah o kulunun emeğini bıraktığı koordinatlar üzerinden kıyamete kadar devam ettiriyor.
Ahiretin tarlası olan ebedi hayat karşısında çok kısa olan şu kısa dünyada insan bu şuur ve farkındalık ile yaşamalı.
Hikmet peşinde koşmalı, gayret ve azmini sürekli taze tutmalı ve gerisini tevekkülle Rabbine bırakmalı.
Biz tarlaya çekirdekleri ve fidanları bolca ekelim, dikelim, sulayalım, besleyelim.
Biz elimizden geleni yapalım gerisini O’na emanet edelim.
Allah onları değerlendirecektir.
FAİTH-WİSDOM-EFFORT-TRUST
Ontology (existence) is based on epistemology (knowledge).
Allah is thefather of humanity. By "teaching Adam (a.s.) tolearn", He grantedmantheabilityandopportunitytoremainaboveallbeingsuntiltheend of time.
Nowadays, whenartificialintelligence is frequentlydiscussed, "learningtolearn" andproducingnewknowledgefromwhat is learned has becomemuchmorevaluable.
Whileartificialintelligencemakesjambycompilingtheavailableinformation, humans - like a honeybee - makehoneybyprocessingtheinformationtheyhavecompiled in theirmindandheart.
Wecalltheknowledgethatmanproduces in a mediumthat is freefromexcessanddeficiency, withtheknowledge he has acquired, as wisdom.
Wisdom; Itmeansconsideringthetruth as thetruthandobeying it, andconsideringthefalse as thefalseandstayingawayfrom it.
Theoreticalknowledgethat is not reflected in practicedoes not leadtowisdom.
Inwisdom, theoryandpracticemustacttogether.
When a personreflectstheknowledge he produceswith his mindandheartinto his life, Allah Almightywilldefinitelyrewardhimforthateffort; Wecallthisinspiration.
Perhapshumankind has seenthecontribution of inspirationtoitsdeterminationandeffort in allitsinventions.
Mostimportantly of all; Whatever a person has accumulated in the name of goodnessandbeautyuntilthelastbreath of his life, Godcontinuesthelabor of his servantuntiltheend of time, based on thecoordinates he leftbehind.
Oneshouldlivewiththisconsciousnessandawareness in thisshortworld, which is veryshortcomparedtotheeternal life, which is thefield of theafterlife.
He shouldpursuewisdom, keep his effortanddeterminationfresh, andleavethe rest to his Lordwithtrust.
Let'ssowseedsandsaplings in abundance in thefield, plantthem, waterthemandfeedthem.
Let's do ourbestandleavethe rest toHim.
Godwillevaluatethem.