Cemil PASLI


Üç Farklı Rüzgârın Anaforundaki Ülke’m

Aile, Eğitim ve İletişim Uzmanı Cemil Paslı'nın kaleminden...


Biz Türkler, İslam ile Maveraünnehir bölgesinde Emevilerin tazyikiyle kuzeye doğru hareket etmek zorunda kalan ehli beyt ve ashabın çalışmaları sayesinde tanıştık.

Enes bin Malik(v.708), Abdullah bin EbiEvfa (v.705), Vasile bin Eska (v.704), Sehl bin Saide (v.712), Ebu’tTufeyl Amir bin Vasîle (v.719)isimli sahabeler ve Muhammed bin Bakır (v.731) , Cafer-i Sadık (v.765) ve Zeyd bin Ali (v.740) veHammâd bin Ebu Süleyman (v.746)gibi kıymetli kimselerden ders alan İmam-ı Azam Ebu Hanife İslam’ı Kur’an ve Sünnet tezgahında; “istihsan” metoduyla ilmek ilmek örerek kıyamete kadar iş görecek kumaşı ortaya koydu.

İmam-ı Azam’dan aldığı kumaşı akide alanında yaptığı eşsiz çalışmalarla İmam Maturidi (v.944) Müslümanların ölçülerine göre dikerek onları giydirdi.

Yedinci asırda yeşeren İslam ağacı önce Semerkant’ta daha sonra Konya ve Kurtuba’da bütün kemalatını ortaya koydu.

13. Yüzyılda, Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti Konya; Doğu’daki Semerkant’ın merkezinde yer aldığı birikimi; Belh’ten gelen Mevlana Celaleddin Rumi, Tebriz’den gelen Şems-i Tebriz’i, Tiflis’ten gelen Hubeyş et-Tiflîsî, Semerkant’tan ŞemşeddinSemerkandi, Sührevend’denEbûHafs Ömer Sühreverdî, Şiraz’dan KutbuddînŞîrâzî, Musul’dan Esîrüddîn el-Ebherî, Azerbaycan’dan gelen SiraceddinUrmevi ve EkmeleddinNahçevani, Malatya’dan gelen SadreddinKoneviile;Batı’da oluşan Endülüs birikimini ise Muhyiddin’i Arabi ile birleştirmiş ve kıyamete kadar devam edecek olan vasat ümmetin kanaatini ifade eden Anadolu İslam’ının teori ve pratiğini ortaya koymuştu.

Konya’daki maya ile kurulan Osmanlı Devleti 1517 Ridaniye savaşına kadar bu vasat üzerine devam etti.

1517’de Ridaniye savaşının kazanılıp Mısır’da Ezher çevresinde şekillenen ulemanın devletin başkentine getirilmesiyle güneyden esen sert bir Eşari-ci gelenek te sisteme dahil olmuştu.

Hanefi-Maturidi geleneğe göre siyasetin daha hoşuna giden güneyden gelen bu yaklaşım; bürokrasinin desteğini yanına alarak zamanla siyasete-eğitime ve topluma hakim oldu.

Sadece Takiyüddin (v.1585) yaptırdığı Rasathane’nin yıkılması olayının siyaset ve ulamanın bulunduğu pozisyonlar açısından arka planına bakıldığında değişim yakından görülecektir.

Batı tarafından şiddetli bir üçüncü rüzgar bu iki rüzgara 18. Yüzyıldan itibaren dahil oldu.

Rönesans ve reformla harekete geçerek pozitivizm, materyalizm, hümanizm gibi fikir akımlarını doğuran Batı’daki süreç özellikle oryantalist çalışmalarla Müslümanların arasında esmeye başladı.

Ehli Beyt’ten aldığı saf İslam’ı güneyden gelen rüzgara karşı muhafaza etmeye çalışan ana damar yeni ve daha güçlü bir rüzgarla mücadele etmek durumunda kaldı.

Üç asra yakın Anadolu Merkez’li İslam Coğrafyası’nda bu üç yaklaşımın mücadelesi devam ediyor.

Kur’an Kerim ve Sünnet-i Seniyye deki “kök hücre” ve kod” ları “istihsan” metoduyla ortaya koyan Ebu Hanife’nin dokuduğu kumaştan Müslümanlara uygun elbiseyi diken İmam Maturidi’nin terziliğine bugün her zamankinden daha çok muhtacız.

İmalatta İmam-ı Azam, terzilikte İmam-ı Maturidi’yi esas alarak esen rüzgarları dindirmek konusunda her Müslümana düşen görevler vardır. 

My Country in theWhirlwind of Three DifferentWinds

WeTurksbecameacquaintedwithIslam in theTransoxianaregionthroughthework of theahl al-bayt andcompanions, whowereforcedtomovenorthunderthepressure of theUmayyads.

Enes bin Malik (v.708), Abdullah bin EbiEvfa (v.705), Vasile bin Eska (v.704), Sehl bin Saide (v.712), Ebu'tTufeyl Amir bin Vasile (v.719) Imam-i Azam Ebu Hanife, whotooklessonsfromtheCompanionsandvaluablepeoplesuch as Muhammed bin Bakir (v.731), Cafer-i Sadik (v.765) andZayd bin Ali (v.740) andHammad bin Ebu Süleyman (v.746) Islam on thecounter of theQur'anandSunnah; Sheknittedloopbyloopusingthe "istihsan" method, revealingthefabricthatwillworkuntiltheend of theworld.

ImamMaturidi (v.944), with his uniqueworks in thefield of aqidah, sewedthefabric he boughtfromImam-i Azam accordingtothemeasurements of Muslimsanddressedthem.

TheIslamictree, whichgrew in theseventhcentury, firstshoweditsfullness in Samarkand, then in Konya andCordoba.

Inthe 13th century, Konya, thecapital of theAnatolianSeljukState; Itsaccumulation in thecenter of Samarkand in the East; Mevlana Celaleddin Rumi fromBelh, Şems-i TabrizfromTabriz, Hubeyş et-TiflisîfromTbilisi, Şemseddin SemerkandifromSamarkand, EbûHafs Ömer SühreverdîfromSührevend, KutâbuddînŞîrfromShirazwithEsîrüddîn el-EbherîfromAzerbaijan, SirajeddinUrmeviandEkmeleddinNahçevanifromAzerbaijan, SadreddinKonevifrom Malatya; He combinedtheAndalusianaccumulation in the West withMuhyiddinand Arabi andrevealedthetheoryandpractice of AnatolianIslam, whichexpressestheopinion of themediocreummahthatwillcontinueuntiltheend of theday.

TheOttomanEmpire, whichwasfoundedwiththeyeast in Konya, continued on thismediumuntilthe 1517 Ridaniyewar.

AftertheRidaniyewarwaswon in 1517 andthe ulama, whowereformedaroundAzhar in Egypt, werebroughttothecapital of thestate, a harshAshari-styletraditionblowingfromthesouthwasalsoincluded in thesystem.

Thisapproach, comingfromthesouth, whichfavorspoliticsmorethantheHanafi-Maturiditradition; Withthesupport of thebureaucracy, he dominatedpolitics, educationandsocietyover time.

Onlywhenwelook at the background of thedestruction of theObservatory, whichwasbuiltbyTakiyüddin (v.1585), in terms of politicsandthepositions of the ulama, thechangewill be seenclosely.

A strongthirdwindfromthewestjoinedthesetwowindsfromthe 18th century.

Theprocess in the West, whichgavebirthtoideassuch as positivism, materialismandhumanismbytakingactionwiththerenaissanceand reform, begantoblowamongMuslims, especiallywithorientaliststudies.

The main vein, whichtriedtoprotectthepureIslam it receivedfromtheAhl al-Bayt againstthewindcomingfromthesouth, had tostrugglewith a newandstrongerwind.

Thestruggle of thesethreeapproachescontinues in theIslamicGeography of Anatolian Center fornearlythreecenturies.

Today, morethan ever, weneedthetailoring of ImamMaturidi, whosewedclothessuitableforMuslimsfromthefabricwovenby Abu Hanifa, whorevealedthe "stemcells" andcodes in theQur'anandSunnahwiththe "istihsan" method.

Based on Imam-i Azam in manufacturingandImam-i Maturidi in tailoring, everyMuslim has a dutytocalmtheblowingwinds.